پاورپوینت در مورد پلان خانه‌های سازگار با اقلیم بیابانی

خلاصه ای از مطالب شرح داده شده در پاورپوینت در مورد پلان خانه‌های سازگار با اقلیم بیابانی

                
            $ فهرست مطالب
- مقدمه
- ویژگی‌های اقلیم بیابانی
- اصول طراحی پلان متناسب با اقلیم بیابانی
- جهت‌گیری و هندسه بنا
- زون‌بندی فضایی و حیاط مرکزی
- دیوارها، پوسته و عایق‌کاری
- سقف و پوشش بام
- بهره‌گیری از تهویهٔ طبیعی
- مدیریت نور و سایه‌بان‌ها
- مصالح و جزئیات ساختاری
- ذخیره‌سازی انرژی و آب
- پایداری و راهکارهای سبز
- نمونه‌های شاخص
- نتیجه‌گیری

$ مقدمه
اقلیم بیابانی با تابش شدید خورشید، اختلاف دمای روز و شب بالا و رطوبت بسیار پایین، چالش‌های خاصی برای سکونت ایجاد می‌کند. هدف طراحی پلان در این اقلیم، ایجاد آسایش حرارتی، مصرف بهینه انرژی و بهره‌گیری از منابع محلی است. این خلاصه به بررسی ویژگی‌های این اقلیم و اصول طراحی پلان می‌پردازد که به سازگاری ساختمان با شرایط سخت بیابان کمک می‌کند.

$ ویژگی‌های اقلیم بیابانی
- تابش قوی و متمرکز خورشید در ساعات روز: انرژی خورشیدی زیاد و زاویه تابش بالا نیاز به حفاظت مؤثر از نماها و بام دارد.
- اختلاف دمای زیاد بین روز و شب: این نوسان شدید دمایی (گاهی تا ۴۰–۵۰°C در روز و ۱۰–۲۰°C در شب) امکان بهره‌گیری از جرم حرارتی بالا را فراهم می‌کند.
- رطوبت بسیار پایین و باد غالب: خشکی هوا تهویه تبخیری را مؤثر می‌سازد، اما بادهای شدید می‌تواند باعث نفوذ گردوغبار شود.
- بارش کم و پراکنده: منابع آب محدود هستند و نیازمند مدیریت دقیق و راهکارهای ذخیره‌سازی.

$ اصول طراحی پلان متناسب با اقلیم بیابانی
- کاهش جذب حرارت روزانه: استفاده از سایه، عایق‌کاری و مصالح بازتابنده برای جلوگیری از ورود حرارت به داخل بنا در طول روز.
- ذخیرهٔ حرارت برای شب و استفاده از سرمای شب: بهره‌گیری از مصالح با جرم حرارتی بالا برای ذخیره سرمای شب و استفاده از آن در طول روز، و همچنین امکان تهویه شبانه برای خنک کردن فضاها.
- کنترل نفوذ گردوغبار و بادهای نامطلوب: طراحی پلان فشرده و استفاده از حیاط مرکزی یا دیوارهای بلند پیرامونی برای ایجاد فضاهای محافظت شده.
- مدیریت مصرف آب و انرژی: استفاده از تکنیک‌های غیرفعال سرمایشی و گرمایشی، بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر و سیستم‌های ذخیره‌سازی آب.

$ جهت‌گیری و هندسه بنا
- شمالی–جنوبی کردن طول طولانی نماها: این جهت‌گیری باعث می‌شود نماهای شرقی و غربی که در معرض تابش شدید صبح و عصر هستند، کوتاه‌تر باشند.
- هندسهٔ فشرده و ساده: اشکال مکعبی یا مستطیلی با نسبت سطح خارجی به حجم کم، تبادل حرارت با محیط بیرون را کاهش می‌دهد.
- بازشوهای کوچک و عمیق: پنجره‌های کوچک، به‌ویژه در شرق و غرب، و قرار دادن آن‌ها در فرورفتگی‌های عمیق در دیوار، میزان تابش مستقیم ورودی را محدود می‌کند.

$ زون‌بندی فضایی و حیاط مرکزی
- حیاط مرکزی (وستیبول): فضایی نیمه‌خصوصی و محافظت شده که می‌تواند با یک حوض آب و پوشش گیاهی کم‌نیاز به آب، اقلیم محلی را تعدیل کند و به عنوان بافر حرارتی عمل کند.
- قرارگیری فضاهای عمومی در مجاورت حیاط: فضاهایی مانند نشیمن و پذیرایی که در طول روز استفاده می‌شوند، می‌توانند از سایه و هوای تعدیل شده حیاط بهره‌مند شوند.
- جانمایی فضاهای خصوصی: اتاق خواب‌ها اغلب در بخش‌های شمالی یا در اطراف حیاط برای دوری از تابش مستقیم شدید جانمایی می‌شوند.

$ دیوارها، پوسته و عایق‌کاری
- دیوارهای قطور با جرم حرارتی بالا: دیوارهای ساخته شده از خشت، آجر ضخیم یا مصالح سنگین، حرارت روز را جذب و در شب که هوا خنک‌تر است، آن را به فضای داخلی پس می‌دهند یا برعکس، سرمای شب را ذخیره کرده و در روز منتشر می‌کنند.
- عایق‌کاری بیرونی: برای افزایش کارایی جرم حرارتی و جلوگیری از نفوذ حرارت از بیرون، لایه عایق در سمت بیرونی دیوار قرار می‌گیرد.
- نمای خلأدار (Double Skin): پوسته دومی که با فاصله‌ای از دیوار اصلی قرار می‌گیرد و یک لایه هوا بین آن‌ها ایجاد می‌کند، به عنوان حائل حرارتی عمل می‌کند.

$ سقف و پوشش بام
- بام تخت با پوشش بازتابی: بام‌های تخت به دلیل سطح وسیع در معرض تابش، باید با مصالحی با رنگ روشن یا پوشش‌های بازتابنده پوشانده شوند تا حرارت کمتری جذب کنند.
- بام سبز با گیاهان مقاوم به خشکی: این پوشش گیاهی طبیعی، عایق‌کاری مناسبی ایجاد کرده و دمای سطح بام را کاهش می‌دهد.
- گنبدهای کاذب یا بادگیرها: علاوه بر زیبایی، می‌توانند به بهبود جریان هوا و ایجاد سایه کمک کنند.

$ بهره‌گیری از تهویهٔ طبیعی
- بادگیر (Badgir) و منارهٔ تهویه: سازه‌هایی سنتی که هوای بیرون را به داخل هدایت کرده (اغلب از ارتفاع بالا یا روی سطح آب برای خنک‌سازی) و هوای گرم داخل را به سمت بالا کشیده و خارج می‌کنند.
- آلکُر (Alecor) یا روزنه‌های سقفی: سوراخ‌ها یا شبکه‌هایی در سقف که برای خروج هوای گرم انباشته شده در زیر سقف تعبیه می‌شوند.
- سرداب‌ها (سطوح زیرزمینی خنک): فضاهای زیرزمینی که به دلیل جرم حرارتی زمین دمای ثابت و خنک‌تری دارند و می‌توانند با تهویه طبیعی مرتبط شوند.

$ مدیریت نور و سایه‌بان‌ها
- سایه‌بان‌های ثابت و مشبک‌ها (مانند مشربیه): این عناصر معماری با ایجاد سایه بر روی بازشوها و نماها، از ورود مستقیم تابش خورشید جلوگیری می‌کنند در حالی که اجازه عبور نور غیرمستقیم و جریان هوا را می‌دهند.
- گودال نور (Lightwell): فضاهای عمیق و باریک که نور را به فضاهای داخلی هدایت می‌کنند اما تابش مستقیم را محدود می‌سازند.
- پنجره‌های مشبک و کرکره‌های چوبی: کنترل کننده نور و تهویه که حریم خصوصی را نیز تأمین می‌کنند.

$ مصالح و جزئیات ساختاری
- استفاده از مصالح بومی و در دسترس: خشت، آجر رسی، سنگ و ملات‌های سنتی مانند کاه‌گل یا آهک‌گل که با اقلیم منطقه سازگار هستند و جرم حرارتی مناسبی دارند.
- جزئیات معماری سنتی: طاق‌ها، گنبدها، دیوارهای ضخیم و استفاده از گچ‌بری برای ایجاد سطح ناصاف که ممکن است به کاهش جذب تابش کمک کند.

$ ذخیره‌سازی انرژی و آب
- تانک‌های زیرزمینی ذخیرهٔ آب باران (مانند یخدان): سازه‌های سنتی برای جمع‌آوری و ذخیره آب کمیاب.
- استفاده از صفحات خورشیدی: نصب پنل‌های خورشیدی برای تولید برق یا گرمایش آب با توجه به پتانسیل بالای تابش در این اقلیم.
- پمپ‌های خورشیدی: استفاده از انرژی خورشیدی برای پمپ کردن آب یا تأمین انرژی تهویه مکانیکی کمکی.

$ پایداری و راهکارهای سبز
- کاشت پوشش گیاهی مقاوم به خشکی: استفاده از گونه‌های گیاهی مناسب اقلیم بیابانی در حیاط‌ها و بام‌ها برای ایجاد سایه، کاهش دما و بهبود کیفیت هوا.
- سیستم‌های بازیافت آب: استفاده مجدد از آب خاکستری (مانند آب دستشویی و حمام) برای آبیاری فضاهای سبز.
- طراحی پلان فشرده: کاهش سطح زیربنا و ردپای اکولوژیک با طراحی بهینه و فشرده.

$ نمونه‌های شاخص
- خانه‌های خشتی سنتی (Adobe) در جنوب غربی ایالات متحده و شمال آفریقا.
- معماری کویری ایران مانند خانه‌های تاریخی یزد، کاشان و کرمان با بادگیرها، حیاط‌های مرکزی و سرداب‌ها.
- اقامتگاه‌ها و ساختمان‌های مدرن در مناطق بیابانی مانند دبی یا آریزونا که از پوسته‌های دوگانه، شیشه‌های عملکردی و سیستم‌های تهویه پیشرفته استفاده می‌کنند.

$ نتیجه‌گیری
طراحی پلان در اقلیم بیابانی نیازمند فهم دقیق ویژگی‌های محلی و به‌کارگیری راهکارهای بومی و نوآورانه است. ترکیب دیوارهای قطور با جرم حرارتی بالا، حیاط مرکزی به عنوان تنظیم کننده اقلیم، سیستم‌های تهویه طبیعی مانند بادگیرها و مدیریت بهینهٔ نور و سایه، همراه با بهره‌گیری از مصالح محلی و اصول پایداری، منجر به فضایی آسوده، با مصرف انرژی پایین و متناسب با شرایط سخت اقلیمی می‌شود. این رویکرد نه تنها از نظر زیست‌محیطی مسئولانه است، بلکه ریشه در حکمت معماری سنتی ساکنان این اقلیم دارد